તાજેતરમાં, દાંડી કૂચની 94મી વર્ષગાંઠ પર, ભારતના વડા પ્રધાને અમદાવાદમાં સાબરમતી આશ્રમ પુનઃવિકાસ પ્રોજેક્ટનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો. સાબરમતી આશ્રમ પુનઃવિકાસ પ્રોજેક્ટ એ મહાત્મા ગાંધી દ્વારા સ્થાપિત મૂળ સાબરમતી આશ્રમના પુનઃસ્થાપન, સંરક્ષણ અને પુનઃનિર્માણ માટે રૂ.1,200 કરોડના ખર્ચ સાથેની પહેલ છે.

સાબરમતી આશ્રમનું ઐતિહાસિક મહત્વ શું છે?

સ્થાપના:

• વર્ષ 1917માં મહાત્મા ગાંધી દ્વારા સ્થપાયેલ સાબરમતી આશ્રમ અમદાવાદના જુના વાડજ ગામ પાસે સાબરમતી નદીના પશ્ચિમ કિનારે આવેલું છે.
• ગાંધીજીએ તેમના જીવનકાળ દરમિયાન પાંચ વસાહતોની સ્થાપના કરી, જેમાંથી બે દક્ષિણ આફ્રિકામાં (ફોનિક્સ સેટલમેન્ટ નાતાલ અને જોહાનિસબર્ગ નજીક ટોલ્સટોય ફાર્મ) અને ત્રણ ભારતમાં હતી.
• ભારતમાં ગાંધીજીના પ્રથમ આશ્રમની સ્થાપના વર્ષ 1915માં અમદાવાદના કોચરબ વિસ્તારમાં કરવામાં આવી હતી અને અન્ય સાબરમતી આશ્રમ (અમદાવાદ) અને સેવાગ્રામ આશ્રમ (વર્ધામાં સ્થિત) છે.
• હાલમાં તેનું સંચાલન સાબરમતી આશ્રમ પ્રિઝર્વેશન એન્ડ મેમોરિયલ ટ્રસ્ટ (SAPMT) દ્વારા કરવામાં આવે છે.

ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં ભૂમિકા:

• આશ્રમે ગાંધીજીની સામાજિક-રાજકીય પ્રવૃત્તિઓ અને સત્ય સાથેના મારા પ્રયોગો પુસ્તકના લેખન માટેના આધાર તરીકે સેવા આપી હતી.
• તે દાંડી માર્ચ 1930 સહિત અનેક મૂળભૂત ચળવળોની શરૂઆતનું સાક્ષી હતું.
• દાંડી કૂચ ઉપરાંત, ગાંધીજીએ ચંપારણ સત્યાગ્રહ (1917), અમદાવાદ મિલ્સ હડતાળ અને ખેડા સત્યાગ્રહ (1918), ખાદી ચળવળ (1918), રોલેટ એક્ટ અને ખિલાફત ચળવળ (1919), અને અસહકાર ચળવળ (1920) નું નેતૃત્વ કર્યું હતું. સાબરમતીમાં.
• વિનોબા ભાવે સાબરમતી આશ્રમમાં ‘વિનોબા કુટીર’ નામની ઝૂંપડીમાં રહેતા હતા.
• ગાંધીજીએ પોતે આશ્રમની રચના કરી હતી, જેમાં સાદગી, આત્મનિર્ભરતા અને સામુદાયિક જીવનને મૂર્ત સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું.
• સાબરમતી આશ્રમ ગાંધીના કાયમી વારસા અને ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં તેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.